Meteoclub.gr

Κλιματολογία ηλεκτρικών εκκενώσεων Ευρώπης

 

ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΚΚΕΝΩΣΕΩΝ

Η παρούσα μελέτη εξετάζει την κλιματολογία των ηλεκτρικών εκκενώσεων (αστραπών & κεραυνών) στον ευρωπαικό χώρο. Τα στοιχεία που παρατίθενται προέρχονται από την MetOffice και αφορά την 5ετία 2008-2012. Πρόσφατα, το υλικό αυτό ανανεώθηκε, εξετάζοντας την 6ετία 2008-2013 η οποία όχι μόνο επιβεβαιώνει πλήρως την προηγηθείσα (ετήσια και μηνιαία τάση των εκκενώσεων), αλλά και δημιουργεί μια προκαταρκτική κλιματολογία σχετικά με το εν λόγω μετεωρολογικό φαινόμενο. Η μελέτη προέκυψε με την βοήθεια της τεχνολογίας παρατηρήσεως των ηλεκτρικών εκκενώσεων στην ατμόσφαιρα (ουσιαστικά, από το 2007 και εντεύθεν). Για τεχνικής φύσεως θέματα, ο αναγνώστης παραπέμπεται στο τέλος της παρούσας μελέτης, στην βιβλιογραφία, προκειμένου να πληροφορηθεί εντενώς.

Κατά την 5ετία Ιανουάριος 2008 – Δεκέμβριος 2012, σημειώθηκαν 59.061.985 εκκενώσεις πάνω από τον ευρωπαϊκό χώρο, ήτοι προκύπτει ένας μέσος όρος 11.812.387 εκκενώσεων κατ΄έτος. Η μέση ετήσια πυκνότητα εκκενώσεων στην Ευρώπη κυμαίνεται από 0.10 έως 4.0 εκκενώσεις ανά km2, πράγμα που επιβεβαιώνουν και παλαιότερες έρευνες. Στην παρούσα μελέτη γίνεται και ειδική μνεία στη χώρα μας, γι΄αυτό και δίνει περισσότερη έμφαση στο κεντρονανατολικό τμήμα της νότιας Ευρώπης.

Α. Γεωγραφική κατανομή των εκκενώσεων.

Σε ετήσια βάση (βλ. χάρτη 1), οι χαμηλότερες πυκνότητες εκκενώσεων παρατηρούνται στα δυτικότερα και βορειοδυτικότερα τμήματα της ηπείρου μας (η Ισλανδία, η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο), αλλά και τα βόρεια και βορειοανατολικά (Σκανδιναβική Χερσόνησος & Βαλτική Θάλασσα), όπου η πυκνότητα κυμαίνεται μεταξύ 0.10 και 0.70 εκκενώσεις/km2. Αντίθετα, οι υψηλότερες πυκνότητες απαντώνται στην κεντρική ηπειρωτική και δη ορεινή Ευρώπη, καθώς και κατά μήκος των βορείων (ευρωπαικών) ακτών της Μεσογείου, όπου η μέση ετήσια πυκνότητα κυμαίνεται μεταξύ 3.0 και 7.5 εκκενώσεων ανά km2. Οπως βλέπουμε και στο χάρτη, υπερτερούν σαφέστατα οι εκκενώσεις πάνω από την ξηρά, παρά πάνω από τη θάλασσα. Σε πανευρωπαική κλίμακα, η πυκνότητα κορυφώνεται κατά τους θερινούς μήνες όπου η επιφανειακή θέρμανση αποτελεί την κύρια πηγή τροφοδότησης ασταθούς ατμόσφαιρας, με αποτέλεσμα την δημιουργία καταιγίδων.

Όσον αφορά την μέση ετήσια πυκνότητα εκκενώσεων, την πανευρωπαϊκή πρωτιά κατέχει η βόρεια Ιταλία, κατά μήκος του τόξου των νοτίων κλιτύων των Άλπεων περιλαμβάνοντας –από δυσμάς προς ανατολάς– τις επαρχίες του Πιεμόντε, της Λομαβαρδίας, του Τρεντίνου (νότιο Τυρόλο), το βόρειο Βένετο και τέλος της Φριούλι (προς το τριεθνές Ιταλίας-Αυστρίας-Σλοβενίας, βορείως της Τεργέστης), όπου και το πανευρωπαϊκό μέγιστο των 7.9 εκκ./km2 (2008-2012) και 7.1 εκκ./km2 (2008-2013). Αμέσως μετά, ακολουθεί η βόρεια Λομβαρδία και το ιταλόφωνο καντόνιο του Τιτσίνο στην Ελβετία (γραμμή Μιλάνο – Λουγκάνο) με ~7.0/km2.

Άλλες περιοχές με αυξημένη πυκνότητα εκκενώσεων (>3.0/km2) είναι τα (ανατολικά) Πυρηναία, τα Καρπάθια, καθώς και το ορεινό τόξο των νοτίων Διναρικών Άλπεων (Μαυροβούνιο & Αλβανία) καθώς και η νότια προέκτασή τους, η βόρεια Πίνδος στη χώρα μας.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι όσον αφορά τις θαλάσσιες εκτάσεις, την πανευρωπαϊκη πρωτιά κατέχει το (βόρειο) Ιόνιο, με μέση ετήσια τιμή 3.5-4.0/km2, μεταξύ Κέρκυρας και θαλάσσιας μεθορίου Ελλάδας (ΒΔ παράκτιας Θεσπρωτίας)-Αλβανίας (νότιο παράκτιο άκρο επαρχίας Αυλώνος), καθώς και το ΒΑ άκρο της Αδριατικής (θαλάσσιας μεθορίου Ιταλίας-Σλοβενίας).

 

 

Χάρτης 1: Mέση ετήσια πυκνότητα ηλεκτρικών εκκενώσεων ανά km2.

  

 

Β. Ενδοετήσια πορεία των εκκενώσεων στην ΝΑ Ευρώπη.

 

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

 

Χάρτης 2: μέση πυκνότητα ηλεκτρικών εκκενώσεων ανά km2 τον Ιανουάριο.

 

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ

Η εικόνα του Φεβρουαρίου είναι παρόμοια με εκείνη του Ιανουαρίου: στην ηπειρωτική Ευρώπη έχουμε (μαζί με τον Ιανουάριο) το ετήσιο ελάχιστο, ήτοι η πυκνότητα των εκκενώσεων κυμαίνεται μεταξύ 0.0 και 0.1/km2, ενώ αντίθετα στη Μεσόγειο υπάρχει ακόμη κάποια δραστηριότητα, με μόνη διαφορά –σε σχέση με τον προκάτοχό του– ότι είναι ακόμη πιο εξασθενημένη. Όπως απεικονίζει και ο χάρτης (3), τιμές >3.0/km2 περιορίζονται στην ΝΔ παράκτια Τουρκία και το ΝΑ άκρο του Αιγαίου (μεταξύ Χίου και Καστελλόριζου), καθώς και στην περιοχή των νοτίων ακτών της Τουρκίας, στο ανατολικό παράκτιο τμήμα της επαρχίας της Αντάλλειας. Η όποια ατμοσφαιρική αστάθεια, τροφοδοτείται ουσιαστικά μόνο από την εξασθενημένη παράκτια σύγκλιση, υποβοηθούμενη από την ορογραφία (νότιες, παράκτιες κλιτύες της οροσειράς του Ταύρου). Σ΄αυτήν την περιοχή εμφανίζεται και το πανευρωπαϊκό μέγιστο ηλεκτρικών εκκενώσεων μηνός: 5.0/km2 (2008-2012) και 5.6/km2 (2008-2013).

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Χάρτης 3: μέση πυκνότητα ηλεκτρικών εκκενώσεων ανά km2 τον Φεβρουάριο.

 

 

ΜΑΡΤΙΟΣ

Εξετάζοντας τον χάρτη (4), βλέπουμε τα πρώιμα, ασθενέστατα μεν, υπαρκτά δε, σημάδια αναζωπύρωσης των ηλεκτρικών πάνω από την ηπειρωτική Ευρώπη. (κυμαίνονται μεταξύ 0.1 και 0.4/km2). Hφθίνουσα πορεία των ηλεκτρικών στη Μεσόγειο συνεχίζεται και τον Μάρτιο, όπου η παράκτια ζώνη της εμφανίζει το ετήσιο ελάχιστο. Αντίθετα, παρατηρείται μια πρώτη αναζωπύρωσή τους πάνω από την ιταλική χερσόνησο, καθώς και τη νότια βαλκανική (ελλαδικός ηπειρωτικός κορμός). Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι ο Μάρτιος είναι ο πρώτος μήνας του έτους που παρατηρείται μια ελαφρά αύξηση των ηλεκτρικών εκκενώσεων, σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, εμφανίζει το ελάχιστο έτους. Η πανερωπαϊκή πρωτιά εντοπίζεται ανοικτά των ακτών της Ηπείρου, πιο συγκεκριμένα μεταξύ Κέρκυρας και Λευκάδας, με τιμή 4.4/km2 (2008-2012) και 5.6/km2 (2008-2013), καθώς και τη νότια Αδριατική, στα βόρεια Ακροκεραύνια Όρη της Αλβανίας.

 
 

Χάρτης 4: μέση πυκνότητα ηλεκτρικών εκκενώσεων ανά km2 τον Μάρτιο.

 

 

ΑΠΡΙΛΙΟΣ

Σε σχέση με τον Μάρτιο, ο Απρίλιος εμφανίζει αξιοσήμειωτη μεταβολή στην πυκνότητα των ηλεκτρικών εκκενώσεων, στο μεγαλύτερο τμήμα της Ευρώπης. Η μεγαλύτερη πυκνότητά τους μεταφέρεται τώρα πάνω από την ξηρά (βλ. χάρτη 5), ενώ στις θαλάσσιες και παράκτιες περιοχές της Μεσογείου καταγράφεται το ελάχιστο έτους, όπου τα τελευταία υπολείμματα του νότιου θερμοσυσσωρευτή της Ευρώπης έχουν πλέον εξαντληθεί εντελώς. Επιπλέον, η σταδιακή άνοδος της θερμοκρασίας στην περιοχή (πάνω από την ψυχρή Μεσόγειο), ευνοεί τη δημιουργία ατμοσφαιρικής ευστάθειας.

Η ηπειρωτική Ευρώπη, θερμαινόμενη πλέον από την αύξηση της ηλιακής ενέργειας, αποτελεί την κύρια πηγή τροφοδότησης της ατμοσφαιρικής αστάθειας, καθώς το θερμό παρεδάφιο στρώμα αέρα, κάτω από τον σχετικά ψυχρότερο υπερκείμενο αέρα δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την εκδήλωση καταιγίδων.

Το πανευρωπαϊκό μέγιστο Απριλίου εμφανίζεται στις ΝΑ κλιτύες των Πυρηναίων (εκτός σκοπιάς χάρτη), με τιμή 5.6/km2 (2008-2012) και 5.4/km2 (2008-2013) και ακολουθεί η κεντρική, εσωτερική ιταλική χερσόνησος με 3.5-4.0/km2.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Χάρτης 5: μέση πυκνότητα ηλεκτρικών εκκενώσεων ανά km2 τον Απρίλιο.

 

 

ΜΑΙΟΣ

Η αύξηση των ηλεκτρικών εκκενώσεων που παρατηρήθηκε τον Απρίλιο, συνεχίζεται –σε καλπάζουσα μάλιστα μορφή– και τον Μάιο (βλ. χάρτη 6). Οι ηλεκτρικές εκκενώσεις μετακινούνται βορειότερα στην Ευρώπη και κάνουν επίσης την πρώτη –αξιόλογη– εμφάνισή τους μέχρι και την Σκανδιναβία. Ωστόσο, η ζώνη των αυξημένων ηλεκτρικών εντοπίζεται στην κεντρική ηπειρωτική Ευρώπη (μεταξύ 40^ου και 50^ου παράλληλου), με πανευρωπαϊκή πρωτιά στην (δυτική) Ρουμανία, με τιμή 14.0/km2 (2008-2012) και 13.2 (2008-2013) και ακολουθεί η ΝΔ Γερμανία (κρατίδιο Βάδης Βυττεμβέργης), ενώ αρχίζει να ενισχύεται και το πανευρωπαϊκό ετήσιο μέγιστο στο τριεθνές Ιταλία-Σλοβενία-Αυστρία.

Στη χώρα μας, τα μέγιστα εμφανίζονται στην κεντροβόρεια και ορεινή της ζώνη (από Στερεά Ελλάδα και βορειότερα) και το μεγαλύτερο ανάπτυγμά του εντοπίζεται κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, με τιμές μεταξύ 6.0 και 9.0/km2.

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Χάρτης 6: μέση πυκνότητα ηλεκτρικών εκκενώσεων ανά km2 τον Μάιο.

 

 

 

ΙΟΥΝΙΟΣ

Ο Ιούνιος εμφανίζει τα χαρακτηριστικά του Μαίου, αλλά ακόμη πιο ενισχυμένα, μάλιστα σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης, ιδίως στην κεντροβόρεια Βαλκανική, παρατηρούνται και τα ενδοετήσια μέγιστα (χάρτης 7). Ρουμανία, Βουλγαρία και (ανατολική) Σερβία καταγράφουν τα πανευρωπαϊκά μέγιστα ηλεκτρικών εκκενώσεων, με μέγιστη τιμή 23.5/km2 (2008-2012) και 21.4/km2 (2008-2013) κατά μήκος των Τρανσυλβανικών Άλπεων. Σημαντική αύξηση εμφανίζει και η βόρεια Ιταλία, καθώς και κεντροανατολική ηπειρωτική Ευρώπη (Αυστρία, Σλοβακία, Τσεχία και η νότια Πολωνία).

Όσον αφορά τον ελλαδικό χώρο, η μεγαλύτερη πυκνότητα εκκενώσεων εμφανίζει η (εσωτερική) κεντροανατολική Μακεδονία (νομός Δράμας), με πανελλαδικό μέγιστο περί τις 12.0-15.0/km2, ακολουθούμενη από τη Δυτική Μακεδονία και εσωτερική Ήπειρο, με τιμές 5.0-7.0/km2. Hδραστική μείωση των εκκενώσεων πάνω από τη θάλασσα, οφείλεται στο γεγονός της επικράτησης ευσταθών ατμοσφαιρικών συνθηκών, των θερμότερων αερίων μαζών πάνω από την ψυχρότερη Μεσόγειο.

Χάρτης 7: μέση πυκνότητα ηλεκτρικών εκκενώσεων ανά km2 τον Ιούνιο.

 

 

ΙΟΥΛΙΟΣ

Τον θερμότερο μήνα του έτους συμπίπτει με το ενδοετήσιο μέγιστο ηλεκτρικών εκκενώσεων πάνω από την ήπειρό μας. Η γεωγραφική κατανομή τους μοιάζει με εκείνη του Ιουνίου, με μόνη διαφορά, όπως απεικονίζει ο χάρτης 8, ότι η μέγιστη πυκνότητά τους εμφανίζει τη μέγιστη προς βορρά μετανάστευσή τους. Πλέον, τα πανευρωπαϊκά μέγιστα εντοπίζονται βορείως του 45^ου παραλλήλου και πιο συγκεκριμένα, στη ζώνη μεταξύ 45^ο00΄ και                           50^ο00΄βόρειο πλάτος. Έτσι λοιπόν καταγράφονται τα μέγιστα στις (νότιες) κλιτύες των Άλπεων, στα (βόρεια) Καρπάθια, την Πολωνία, Ουκρανία, καθώς και τις όμορες προς αυτές χώρες (Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία και Μολδαβία).

Ο χάρτης απεικονίζει τα δύο ενδοετήσια, τα οποία είναι παράλληλα και ετήσια πανευρωπαϊκά μέγιστα (τριεθνές Ιταλία-Σλοβενία-Αυστρία & άξονας Μιλάνο-Λουγκάνο, στα ιταλοελβετικά σύνορα), με μέγιστη τιμή Ιουλίου 42.0/km2 (2008-2012) και 40.2/km2 (2008-2013).

Στη χώρα μας, το σκηνικό του Ιουλίου μοιάζει με εκείνο του Ιουνίου: τα μέγιστα παρατηρούνται στην εσωτερική και ορεινή Β & ΒΑ χώρα (ιδίως ο νόμος Δράμας), όπου και τα πανελλαδικά μέγιστα των 8.0-12.0/km2.

Χάρτης 8: μέση πυκνότητα ηλεκτρικών εκκενώσεων ανά km2 τον Ιούλιο.

 

 

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Ο Αύγουστος εμφανίζει τα πρώτα σημάδια εξασθένισης των ηλεκτρικών εκκενώσεων (βλ. χάρτη 8), αν και η συχνότητά τους παραμένει υψηλή, δεδομένου ότι ερχόμαστε από τον μήνα των μέγιστων (Ιούλιος). Η θερμοκρασία αέρος ξεπέρασε τα όρια κορύφωσής της και αρχίζει την προοδευτική της πτώση, η οποία παρατηρείται μεταξύ 15 και 20 του μηνός, Η πτώση εξυπακούεται πως γίνεται πιο αισθητή στην βόρεια Ευρώπη. Η προοδευτική πτώση της θερμοκρασίας, καθώς και η προοδευτική εξασθένιση της ηλιακής ενέργειας, έχει ως συνέπεια την προοδευτική μείωση της πυκνότητας των ηλεκτρικών εκκενώσεων στην ήπειρό μας.

Τα πανευρωπαϊκά μέγιστα συνεχίζουν να εντοπίζονται στις κότιες κλιτύες των Άλπεων, όπως ακριβώς τον Ιούλιο, με μόνη διαφορά, ότι το κύριο μέγιστο εμφανίζεται στα ιταλοελβετικά σύνορα (άξονας Μιλάνο-Λουγκάνο), με τιμή 30.9/km2 (2008-2012) και 26.2/km2 (2008-2013), σπρώχνοντας σε δεύτερη θέση το τριεθνές Ιταλίας-Σλοβενίας-Αυστρίας. Επιπλέον, σταδιακή αύξηση ηλεκτρικής δραστηριότητας εμφανίζει η κεντρονότια ορεινή Γαλλία (CentralMassif), καθώς και η ΒΑ ηπειρωτική Ισπανία (δεν απεικονίζει ο χάρτης).

Στη χώρα μας, οι εκκενώσεις προτιμούν σχεδόν αποκλειστικά την βόρεια, ορεινή ενδοχώρα (5.0-7.0/km2) αλλά εμφανίζει μια αξιοσημείωτη αύξηση η ζώνη ανατολικής Μαγνησίας – Σποράδων.

Χάρτης 9: μέση πυκνότητα ηλεκτρικών εκκενώσεων ανά km2 τον Αύγουστο.

 

 

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

Όσον αφορά την γεωγραφική ανακατανομή των ηλεκτρικών εκκενώσεων, ίσως η πλέον εντυπωσιακή ενδοετήσια αλλαγή παρατηρείται από τον Αύγουστο προς τον Σεπτέμβριο. Ενώ η βόρεια Ευρώπη βλέπει να θεαματική μείωση, η νότια (Μεσογειακή) βλέπει μια θεαματική αύξηση των ηλεκτρικών εκκενώσεων, ιδίως κατά μήκος των παράκτιων περιοχών της. Η προοδευτική ψύχρανση της ατμόσφαιρας, καθώς επεκτείνεται προοδευτικά στα νοτιότερα και πλέον πολύ θερμότερα νερά της Μεσογείου, συμβάλλει στη δημιουργία ισχυρών καταιγίδων. Η διείσδυση ψυχροτέρων αερίων μαζών στη Μεσόγειο, ακολουθεί τη διαδρομή από δυσμάς προς ανατολάς, γι΄αυτόν τον λόγο, τα ηλεκτρικά φαινόμενα είναι σαφώς πιο πυκνά στην δυτική και κεντρική Μεσόγειο, ενώ αντίθετα, η ανατολική Μεσόγειος θυμίζει ακόμη όψιμα θερινά χαρακτηριστικά. Όπως βλέπουμε στον χάρτη 10, το μέγιστό τους –που είναι παράλληλα πανευρωπαϊκό μέγιστο– εμφανίζεται στο ΝΑ Ιόνιο Πέλαγος με τιμή 26.0/km2 (2008-2012) και 22.1 (2008-2013) και πιο συγκεκριμένα εντοπίζεται στο θαλάσσιο χώρο του νοτίου Ιονίου, μεταξύ Κεφαλονιάς και Στροφάδων (νοτίως της Ζακύνθου), αλλά και τις ακτές του νομού Ηλείας. Ακολουθούν το δυτικό Ιόνιο (ανατολικές ακτές Καλαβρίας & ΒΑ Σικελίας) καθώς και οι ΝΑ ακτές της Αδριατικής, κατά μήκος των (νοτίων) ακτών της Κροατίας και του Μαυροβουνίου.

Χάρτης 10: μέση πυκνότητα ηλεκτρικών εκκενώσεων ανά km2 τον Σεπτέμβριο.

 

 

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

Ο Οκτώβριος συνεχίζει το σκηνικό που έστησε ο Σεπτέμβριος: Στην ηπειρωτική Ευρώπη, η συχνότητα των ηλεκτρικών συνεχίζει αμείωτη, ενώ αντιθέτως, τα ηλεκτρικά φαινόμενα της Μεσογείου κυριαρχούν πλήρως. Το μέγιστο εντοπίζεται και πάλι στο Ιόνιο και μάλιστα –σε σχέση με τον Σεπτέμβριο– κυριαρχεί στο ανατολικό του τμήμα, συμπεριλαμβάνοντας τούτη τη φορά και την ΝΑ Αδριατική (κυρίως τις νότιες ακτές της Αλβανίας). Πιο συγκεκριμένα, η ζώνη από ανοικτά των Ακροκεραυνίων Ορέων μέχρι την βόρεια Κεφαλονιά (με κέντρο την Κέρκυρα και τους Παξούς) καταγράφει τη μέγιστη πυκνότητα μηνός πανευρωπαϊκά, με τιμή 22.5/km2 (2008-2012) και 19.0/km2 (2008-2013).Άλλες, δευτερεύουσες περιοχές αυξημένων ηλεκτρικών είναι η παράκτια επαρχία –και ομώνυμος Κόλπος– της Αντάλλειας, στη νότια παραθαλάσσια ζώνη της Τουρκίας (ΒΔ της Κύπρου), το νότιο Τυρρηνικό Πέλαγος, καθώς και η νότια ακτογραμμή της Σικελίας (ΒΔ της Μάλτας).

Χάρτης 11: μέση πυκνότητα ηλεκτρικών εκκενώσεων ανά km2 τον Οκτώβριο.

 

 

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ

Τον Νοέμβριο, η ηλεκτρική δραστηριότητα πάνω από την ηπειρωτική Ευρώπη είναι σχεδόν μηδενισμένη, ενώ και πάλι, όπως ο Οκτώβριος, κυριαρχεί πάνω από τη σχετικά θερμή Μεσόγειο. Παρότι κυρίαρχη, εμφανίζει και αυτή μια πρώτη τάση κόπωσης και εξασθένισης. Η πυκνότητα των ηλεκτρικών, το μήνα αυτό είναι σαφώς πιο μειωμένη, σε σχέση με τον προκάτοχό του και τα μέγιστά τους εντοπίζονται στις παράκτιες περιοχές των μεσογειακών χερσονήσων. Ωστόσο, για τρίτο διαδοχικό μήνα, την πανευρωπαϊκή πρωτιά κατέχει το ανατολικό Ιόνιο Πέλαγος, ιδίως το κεντροβόρειο τμήμα του, με μέγιστη πυκνότητα 20.1/km2 (2008-2012) και 17.1/km2 (2008-2013), στα ανοικτά του, μεταξύ ΒΔ Πελοποννήσου και νότιας Καλαβρίας. Όσον αφορά τις παράκτιες ζώνες, την πρωτιά κατέχει η ακτογραμμή της Ηπείρου, καθώς και Η ζώνη μεταξύ Κέρκυρας και Λευκάδας (7.0 – 11.0/km2). Μείωση στα ηλεκτρικά εμφανίζει η ανατολική Αδριατική, ενώ αντίθετα, η δυτική ακτογραμμή της Ιταλίας, από τη Γένοβα μέχρι τη Μεσσήνα της Ιταλίας είναι πιο ενεργή. Άλλες άξιες αναφοράς περιοχές είναι η θαλάσσια ζώνη δυτικά της Μάλτας, αλλά και μεταξύ Καρπάθου και Ρόδου, με τιμές 6.0 – 8.0/km2.

Χάρτης 12: μέση πυκνότητα ηλεκτρικών εκκενώσεων ανά km2 τον Νοέμβριο.

 

 

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Ο ενδοετήσιος κύκλος κλείνει με τον Δεκέμβριο, τον μήνα που θυμίζει αρκετά τον Ιανουάριο. Η ηπειρωτική Ευρώπη βαίνει προς το ελάχιστο έτους, τόσο θερμοκρασιακά, όσο και ηλεκτρικά, ενώ σαφή σημάδια κόπωσης εμφανίζει και η Μεσόγειος, λόγω της προοδευτικής ψύχρανσης των νερών της. Όπως δείχνει και ο χάρτης 13, η δυτική Μεσόγειος εμφανίζει σαφή μείωση, ενώ αντίθετα, η ανατολική (από Αιγαίο και ανατολικότερα) εμφανίζεται ηλεκτρικά, ελαφρώς πιο δραστήρια απ΄ότι ο προκάτοχος μήνας. Αυτή η προοδευτική μετατόπιση προς ανατολάς, οφείλεται στο γεγονός ότι οι θάλασσες της ανατολικής Μεσογείου κρατούν περισσότερα θερμικά αποθέματα απ΄ότι της δυτικής Μεσογείου. Τα μέγιστα μηνός, που είναι και πανευρωπαϊκά, εντοπίζονται τώρα στο ανατολικό Αιγαίο και πιο συγκεκριμένα μεταξύ Λέσβου και Δαρδανελλίων (πυκνότητα 9.7/km2 την 5ετία 2008-2012 και 8.1/km2 για την 6ετία 2008-2013). Φαίνεται επίσης στο χάρτη, η σχετικά αυξημένη ηλεκτρική δραστηριότητα στη Θάλασσα του Λεβάντε (γύρω από την Κύπρο). Δευτερεύον μέγιστο εντοπίζεται στο ανατολικό Ιόνιο, στην παράκτια Ήπειρο, αλλά σαφώς πιο εξασθενημένο σε σχέση με εκείνη του Νοεμβρίου.

Χάρτης 13: μέση πυκνότητα ηλεκτρικών εκκενώσεων ανά km2 τον Δεκέμβριο.

 

 

 

 

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΚΚΕΝΩΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Η μέση μηνιαία κατανομή των ηλεκτρικών εκκενώσεων στην Ευρώπη φαίνεται από το παρακάτω ιστόγραμμα (σχ. 1). Όπως είπαμε και στην αρχή της μελέτης, την 5ετία 2008-2012 κατεγράφησαν συνολικά 59.061.985 ηλεκτρικές εκκενώσεις. Εξυπακούεται πως η κατανομή αυτή δεν είναι ομοιόμορφη σε ολόκληρη την Ευρώπη. Όπως είδαμε, στη βόρεια Ευρώπη τα ηλεκτρικά εμφανίζονται από την Άνοιξη και μετά, ενώ αντίθετα, η Μεσόγειος συνεχίζει την ηλεκτρική δραστηριότητα το χειμώνα, την εποχή δηλαδή που στην ηπειρωτική Ευρώπη είναι σχεδόν μηδενισμένη.

Σχήμα 1: ιστόγραμμα μέσου μηνιαίου αριθμού ηλεκτρικών εκκενώσεων για την 5ετία 2008 – 2012.

 

 

Το παρακάτω σχήμα (2), ουσιαστικά υποδιαιρεί το ιστόγραμμα (1), σε 4 γεωγραφικές ζώνες: α) νότια, β) κεντρονότια, γ) κεντροβόρεια και δ) βόρεια Ευρώπη, ώστε να φανούν πιο καθαρά οι διαφορές των ηλεκτρικών εκκενώσεων, τόσο στο χώρο (κατά γεωγραφικό πλάτος), όσο και το χρόνο (μέση μηνιαία πορεία).

Σχήμα 2: Μέση κατανομή των ηλεκτρικών εκκενώσεων ανά ζώνες γεωγραφικών πλατών.

 

 

Όπως μπορεί να δει κανείς, υπάρχουν σαφείς διαφορές στο χώρο και το χρόνο της κατανομής των ηλεκτρικών εκκενώσεων πάνω από την ήπειρό μας. Για παράδειγμα, η ενδοετήσια κύμανση της ζώνης της νότιας Ευρώπης (ζώνη α, μεταξύ 30^ο00΄ - 40^ο00΄ β. πλ.) διαφέρει σημαντικά από τις υπόλοιπες, αλλά και από την γενική, πανευρωπαϊκή κύμανση του ιστογράμματος (1). Κατά τη διάρκεια του χειμώνα (ΔΙΦ), άνοιξης (ΜΑΜ) θέρους (ΙΙΑ), ο μέσος αριθμός εκκενώσεων κυμαίνεται μεταξύ 100.000 και 300.000, με μια ελαφριά αύξηση κατά τους εαρινούς μήνες (κυρίως τον Μάιο). Όμως, κατά τους φθινοπωρινούς μήνες έχουμε μια ισχυρή αύξηση του μέσου αριθμού εκκενώσεων, ξεπερνώντας τις 700.000. Επιπλέον στην ίδια ζώνη (α), ο Ιούλιος σχηματίζει δευτερεύον ελάχιστο (με πρωτεύον ελάχιστο τον Φεβρουάριο), ενώ αντίθετα, στις υπόλοιπες ζώνες της Ευρώπης, ο εν λόγω μήνας σχηματίζει πρωτεύον και μάλιστα ισχυρό μέγιστο. Το σύνολο των εκκενώσεων την 5ετία 2008-2012 στη ζώνη (α) ήταν 17.182.260, ήτοι μ.ο. 3.436.452/έτος. Πρωτεύον μέγιστο στη ζώνη αυτή εμφανίζει ο Σεπτέμβριος, με μ.ο. 715.886 εκκενώσεις, καλύπτοντας το 20.8 % του μέσου ετήσιου συνόλου.

Η ζώνη (β), (μεταξύ 40^ο00΄και 50^ο00΄ β. πλ.) καλύπτει ένα σημαντικό τμήμα της ηπειρωτική μάζας της Ευρώπης, εμφανίζοντας συνεπώς τον μεγαλύτερο αριθμό εκκενώσεων απ΄όλες τις ζώνες. Όπως φαίνεται στο ιστόγραμμα του σχήματος (2), το πρωτεύον μέγιστο Ιουλίου είναι χαρακτηριστικότατο και πιο ευδιάκριτο απ΄ότι το μέσο πανευρωπαϊκό (σχ. 1). Το σύνολο των εκκενώσεων την 5ετία 2008-2012 στη ζώνη (β) ήταν 29.013.075, ήτοι μ.ο. 5.802.615/έτος.Πρωτεύον μέγιστο στη ζώνη αυτή εμφνίζει ο Ιούλιος, με μ.ο. 1.528.673 εκκενώσεις, καλύπτοντας το 26.3 % του μέσου ετήσιου συνόλου.

Η ζώνη (γ), μεταξύ 50^ο00΄ και 60^ο00΄β. πλ) δείχνει επίσης το πρωτεύον ιουλιανό μέγιστο, αλλά το σύνολο των εκκενώσεών του είναι σχεδόν μισό σε σχέση με εκείνο της ζώνης (β). Επίσης, ο μέσος αριθμός εκκενώσεων μεταξύ Οκτωβρίου και Μαρτίου, είναι πάρα πολύ χαμηλός. Οι ψυχρότερες αέρις μάζες στα πλάτη αυτά δρουν αναχαιτιστικά στη δημιουργία και εκδήλωση καταιγίδων. Το σύνολο των εκκενώσεων την 5ετία 2008-2012 στη ζώνη (γ) ήταν 11.576.965, ήτοι μ.ο. 2.315.393/έτος. Πρωτεύον μέγιστο στη ζώνη αυτή εμφανίζει ο Ιούλιος, με μ.ο. 885.430 εκκενώσεις, καλύπτοντας το 38.2 % του μέσου ετήσιου συνόλου.

Τέλος, στη ζώνη (δ), (μεταξύ 60^ο00΄ και 70^ο00΄ β. πλ.) βλέπουμε την εντυπωσιακή μείωση των μέσων ετήσιων εκκενώσεων σε σχέση με τις προηγούμενες γεωγραφικές ζώνες. Το ιουλιανό μέγιστο παραμένει, είναι ωστόσο σχεδόν το 1/10 του αντίστοιχου μήνα της ζώνης (β). Σε τούτη τη ζώνη, η περίοδος των καταιγίδων περιορίζεται το πολύ σε 3 με 4 μήνες (τους θερμότερους του έτους), ενώ σχεδόν το 50 % του μέσου ετήσιου συνόλου παρατηρείται τον Ιούλιο. Το σύνολο των εκκενώσεων την 5ετία 2008-2012 στη ζώνη (γ) ήταν 1.289.680, ήτοι μ.ο. 257.936/έτος. Πρωτεύον μέγιστο στη ζώνη αυτή εμφανίζει επίσης ο Ιούλιος, με μ.ο. 129.896 εκκενώσεις, καλύπτοντας το 50.4 % του μέσου ετήσιου συνόλου.

 

Επιμέλεια – παρουσίαση – σχεδιασμός: Weerman (Ιωάννης Γιαλαμάς)

Βιβλιογραφία:

A European lightning density analysis using 5 years of ATDnet Data. G. Anderson & D. Klugmann

A European lightning density analysis using 6 years of ATDnet Data. Graeme Anderson & Dirk Klugmann