Meteoclub.gr

Το αρχείο του Θησείου

 'Αποψη της  δυτικής πλευράς του Ε.Α.Α

 Ύστερα από αρκετές ερωτήσεις και έντονο ενδιαφέρον από τους αναγνώστες αποφασίσαμε να παρουσιάσουμε αναλυτικά τα δεδομένα του αρχείου του Θησείου. Όπως θα δείτε παρακάτω στο αρχείο που επισυνάπτουμε,πρόκειτε για συλλογική δουλειά σε ό,τι αφορά συγκεκριμένες μετεωρολογικές παραμέτρους του σταθμού του Ε.Α.Α.

Σύμφωνα με το Resolution 40 (ψήφισμα 40) του Π.Μ.Ο, από το οποίο δεσμεύεται και η Ελλάδα, η παροχή και επικοινωνία μετεωρολογικών δεδομένων στο ευρύ κοινό θα πρέπει να γίνεται εύκολα ,γρήγορα και σύγχρονα, προς όφελος της προαγωγής της γνώσης και έρευνας.Αυτό τουλάχιστον στη θεωρία διότι στη πράξη η Ελλάδα μάλλον δεν δείχνει την ανάλογη μέριμνα με αποτέλεσμα το ερασιτεχνικό μεράκι πολλές φορές να συμπληρώνει εκεί που υπάρχει προβληματική υλοποίηση.

Το  αρχείο αφορά μετεωρολογικές παραμέτρους όπως τις έχει επικοινωνήσει επίσημα το Ε.Α.Α στον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό καθώς  και σε διάφορους διεθνείς μετεωρολογικούς φορείς. Αποφασίσαμε τη δημοσίευση των στοιχείων από το 1890 όταν και αναλαμβάνει τη διοίκηση του Ε.Α.Α ο διεθνούς φήμης Δ.Αιγινήτης ο οποίος συστηματοποίησε και βελτίωσε σημαντικά τις καταγραφές του σταθμού από εκείνο το σημείο και ύστερα. Επίσης ο Α' τάξης μετεωρολογικός σταθμός του Θησείου βρίσκεται στην ίδια ακριβώς θέση με σήμερα από τις 11 Σεπτεμβρίου 1890 (άρχισε τη λειτουργία του σε διαφορετική τοποθεσία στο Θησείο το 1858).

Όπως θα δείτε και παρακάτω μόλις ανοίξετε το αρχείο,αυτό αποτελείται από 23 διαφορετικά φύλα Excel και είναι επιθυμητό να έχετε τουλάχιστον βασική γνώση του λογισμικού.

Το αρχείο έχει επαληθευτεί από μια πληθώρα πηγών (W.M.O, N.O.A.A, ECA&D,K.N.M.I,κοκ) καθώς και από τα κλιματικά δελτία του Ε.Α.Α. Επιπρόσθετα έχουμε προχωρήσει σε εκτενή μελέτη της εγχώριας και διεθνούς βιβλιογραφίας σε ότι αφορά το σταθμό του Θησείου για εντοπισμό προβλημάτων στη χρονοσειρά ώστε να έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Σε κάθε περίπτωση αν κάτι δε καταλαβαίνετε ή αντιμετωπίζετε πρόβλημα με το άνοιγμα του αρχείου παρακαλώ αφήστε ένα σχόλιο στο κάτω μέρος του άρθρου και θα προσπαθήσω να σας απαντήσω το συντομότερο.

Το αρχείο μπορείτε να το βρείτε εδώ :

http://www.mediafire.com/file/7grkd7mh3p0fhza/4.%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%B9%CC%81%CE%BF+%CE%98%CE%B7%CF%83%CE%B5%CE%B9%CC%81%CE%BF%CF%85(net+version).xlsx/file  (μέχρι το 2013) 

Παρακάτω, μπορείτε να βρείτε τα νεότερα κλιματικά δεδομένα για το Θησείο για ολόκληρο τον 21ο αιώνα μέχρι σήμερα αλλά και για την τελευταία δεκαετία.

 Τέλος,παρακάτω μπορείτε να δείτε τις απόλυτες θερμοκρασίες ανα μήνα που έχουν σημειωθεί στο σταθμό του Θησείου από το 1890 από τότε δηλαδή που ο σταθμός βρίσκεται στην ίδια θέση με σήμερα. Πιο συγκεκριμένα η χαμηλότερη θερμοκρασία όλων των εποχών στο Θησείο ήταν -6.5 βαθμοί Κελσίου και σημειώθηκε στις 26 Ιανουαρίου του 1898 ενώ η υψηλότερη ήταν 44.8 βαθμοί Κελσίου και σημειώθηκε στις 26 Ιουνίου του 2007.

Καλή πλοήγηση!

*updated 2022

ΠΗΓΕΣ

- ΕΜΕΚΑ (2011).Οι περιβαλλοντικές,οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα.Τράπεζα της Ελλάδος.

-Μηνιαία μετεωρολογικά δελτία Ε.Α.Α

-Arseni-Papadimitriou (1973). On the annual variation of air temperature in Athens.Science Anals.University of Thessaloniki.

 - Founda D, Kambezidis HD, Petrakis M, Zerefos C (2007) Removal of a discontinuity in the air temperature record of NOA due to instrumental change. Institute for Environmental Research & Sustainable Development,NOA, Techn. ReportNo 2/2007.

 - Founda D., Kambezidis H.D., Petrakis M., Zanis P. and Zerefos C. (2009): A correction of the recent air temperature record at the historical meteorological station of the National Observatory of Athens (NOA) due to instrument change. Theor. Appl. Climatol. 97, 385-389.

- Klein Tank, Albert, Janet Wijngaard and Aryan van Engelen, (2002). Climate of Europe; Assessment of observed daily temperature and precipitation extremes. KNMI, De Bilt, the Netherlands,

-Klein Tank, A.M.G. and Coauthors, (2002).Daily dataset of 20th-century surface air temperature and precipitation series for the European Climate Assessment.Int. J. of Climatol., 22, 1441-1453

-Perch-Nielsen, S. L., Amelung, B., & Knutti, R. (2010), Climatic Change,103, 363, doi:10.1007/s10584-009-9772-2

- Repapis CC, Philandras CM, Kalabokas PD, Zanis P, Zerefos CS (2007) Is the last years abrupt warming in the National Observatory of Athens records a climate change manifestation? Global Nest 9:107–116

-Sakelariou et al (2000). Mean monthly air temperatures in Athens,Greece. Theor. Appl. Climatol. 67, 201-203.

 - WMO (1983) Guide to climatological practices. WMO No. 100,Geneva

-WMO (1995)  Resolution 40 "WMO Policy and Practice for the Exchange of Meteorological and Related data and products including Guidelines on Relationships in Commercial Meteorological Activities".Geneva

Κλιματικά δεδομένα Θησείου 1897-2012

 Άποψη του κτιρίου του ΕΑΑ να δεσπόζει στο Λόφο Νυμφών.

Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου μας εδώ (http://www.meteoclub.gr/themata/egkyklopaideia/4856-klimatika-dedomena-thisiou-meros-a) θα επιχειρήσουμε μια πρώτη προσπάθεια ώστε να επικοινωνήσουμε στατιστικά βασικές μετεωρολογικές παραμέτρους που αφορούν τον ιστορικότερο μετεωρολογικό σταθμό της Ελλάδας στο κέντρο της Αθήνας (Θησείο) από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

 Αυτή η προσπάθεια μας αφορά στην ανάλυση όλων των ομογενοποιημένων στοιχείων  βασικών μετεωρολογικών παραμέτρων από το 1897 μέχρι το τέλος του 2012. Συγκεκριμένα σε ότι αφορά τη θερμοκρασία αέρα η χρονοσειρά του Θησείου έχει ομογενοποιηθεί από το 1897 ενώ σε ότι αφορά τον υετό η χρονοσειρά έχει ομογενοποιηθεί από το 1899. Υπενθυμίζουμε ότι ο σταθμός του Θησείου βρίσκεται ακριβώς στην ίδια θέση με σήμερα από το 1897 ενώ και ο περιβάλλοντας χώρος παραμένει αμετάβλητος από τότε.

Τέλος να σημειώσουμε οτι σε αυτό μας το άρθρο δε θα προχωρήσουμε σε αναφορές για διάφορα μετεωρολογικά φαινόμενα τα οποία ενδεχομένως να συνοδεύονταν από τις μετεωρολογικές παραμέτρους που παρουσιάζουμε παρακάτω.Να τονίσουμε πως το συγκεκριμένο άρθρο  θα εμπλουτίζεται διαρκώς με νέα στοιχεία καθώς προχωράμε σε καλύτερη ανάλυση λόγω του μεγάλου όγκου του αρχείου.

Σύνθεση χρονοσειράς

Η σύνθεση της χρονοσειράς από το 1897 μέχρι το 2012 ήταν μια απαιτητική διαδικασία.Προφανώς και μια τόσο μεγαλή χρονοσειρά έχει περισσότερο σημασία σε ιστορικό και στατιστικό πλαίσιο. Παρόλα αυτά είναι πολύτιμη στο να μας βοηθήσει να αντλήσουμε σημαντικές πληροφορίες για το κλίμα της Αθήνας σε βάθος χρόνου πάνω από έναν αιώνα.

Η προσπάθεια για την ανάλυση των δεδομένων έγινε κατά το παράδειγμα του προηγούμενου άρθρου μας και πάντα σε συνάρτηση με την εκτενή μελέτη της διεθνούς βιβλιογραφίας για το σταθμό του Θησείου. 

Επαναλαμβάνουμε πως την ευθύνη της δημοσίευσης όλων των μετεωρολογικών παραμέτρων της χρονοσειράς από το 1897 μέχρι το 2012 έχει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών αλλά σε κάθε περίπτωση θεωρούμε πως οι αποκλίσεις στις μετεωρολογικές παραμέτρους που παρουσιάζουμε παρακάτω από τη δημοσίευση των στοιχείων από το Ε.Α.Α θα είναι αμελητέες.

Θερμοκρασία αέρα

Συνολικά αναλύσαμε 116 έτη πλήρων δεδομένων της θερμοκρασίας του αέρα στο Θησείο και σας τα παρουσιάζουμε παρακάτω συνοπτικά.

 Σχήμα 1. Κλιματικά δεδομένα θερμοκρασίας  περιόδου 1897 - 2012 για το Θησείο (διορθωμένα)

Στο σχήμα 1 μπορείτε να βρείτε τις μέσες μέγιστες και ελάχιστες θερμοκρασίες ανά μήνα καθώς και την μέση μηνιαία θερμοκρασία (απλή) κατά το παράδειγμα των χρονοσειρών του NOAA. Υπενθυμίζουμε πως σκοπός της παρουσίασης της απλής μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας (μέγιστη + ελάχιστη /2) είναι η κατά το καλύτερο δυνατό συγκρισιμότητα των στοιχείων με εκείνα άλλων διεθνών σταθμών. Επίσης η μελέτη της απλής μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας μας βοηθά ώστε να αποφύγουμε τη χρήση των διάφορων formulas που το Ε.Α.Α χρησιμοποιεί κατά καιρούς για τον υπολογισμό των μέσων θερμοκρασιών. Από αυτό το σημείο και μετά κάθε αναφορά μας σε μέση θέρμοκρασία νοείται ως η απλή μέση θερμοκρασία.

Εντύπωση προκαλεί η μέση μέγιστη Ιανουαρίου η οποία και διαμορφώνεται κάτω από τους 13 βαθμούς, μόλις στους 12,8 βαθμούς Κελσίου, κυρίως λόγω των ψυχρότερων Γενάρηδων στις αρχές του 20^ου αιώνα.Επίσης τόσο οι μέγιστες όσο και οι ελάχιστες θερινές παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς τα θερμά θέρη των τελευταίων 15 ετών συνέβαλαν στις τόσο υψηλές μέσες θερμοκρασίες για τα δεδομένα ενός Μεσογειακού σταθμού μόλις 5 χιλιόμετρα από την κοντινότερη ακτή.

 Σχήμα 2. Μικρότερες μέσες μέγιστες θερμοκρασίες στο Θησείο ανά μήνα 1897-2012 

Στο σχήμα 2 παρατηρούμε πως η χαμηλότερη μέση μέγιστη θερμοκρασία που έχει σημειωθεί στο Θησείο ήταν τον Φεβρουάριο του 2003 με 9,1 βαθμούς Κελσίου. Αξίζει ακόμα να αναφερθεί η μέση μέγιστη του Φεβρουαρίου του 1891 με μόλις 7,92 βαθμούς. Αν και τα στοιχεία πριν το 1897 σε ότι αφορά τη θερμοκρασία δεν έχουν ομογενοποιηθεί, ο σταθμός το 1891 βρισκόταν πάλι στην ίδια θέση με σήμερα και ήταν υπό την εποπτεία του διεθνούς φήμης Δρ.Αιγινήτη.

Σχήμα 3. Μικρότερες μέσες ελάχιστες θερμοκρασίες στο Θησείο ανά μήνα 1897-2012 

Σε ότι αφορά τις μικρότερες μέσες ελάχιστες θερμοκρασίες φαίνεται πως πάλι ο Φεβρουάριος παρουσιάζει τη μικρότερη τιμή με μόλις 2,77 βαθμούς το 1911. Εντυπωσιακός είναι και ο Μάρτιος του 1987 με μόλις 4,32 βαθμούς και με χαμηλότερο ρεκόρ από αυτό που παρουσιάζει ο μήνας του Δεκεμβρίου. Aξίζει να αναφερθεί και η μέση ελάχιστη του Ιανουαρίου 1896 με 3,36 βαθμούς μιας και ο σταθμός βρισκόταν στη ίδια με σήμερα θέση.Τέλος ο Ιούλιος του 1913 ήταν ο μοναδικός Ιούλιος στη χρονοσειρά με μέση ελάχιστη κάτω από τους 21 βαθμούς μαζί με τον Ιούλιο του 1949 (20,96 βαθμοί) και τον Ιούλιο του 1985 (20,83 βαθμοί).

Σχήμα 4. Μεγαλύτερες μέσες ελάχιστες θερμοκρασίες στο Θησείο ανά μήνα 1897-2012 

Με την έλευση της τελευταίας δεκαετίας παρατηρούμε πως οι περισσότεροι μήνες σημειώνουν τα ρεκόρ τους τελευταία χρόνια.Όλοι οι καλοκαιρινοί μήνες παρουσιάζουν εντυπωσιακές μέσες ελάχιστες, ειδικά ο Αύγουστος του 2010 και σαφώς ο Ιούλιος του 2012.Μόνο ο Γενάρης δεν καταφέρνει διψήφια τιμή ως θερμότερη μέση ελάχιστη όλων των εποχών.

Σχήμα 5. Μεγαλύτερες μέσες μέγιστες θερμοκρασίες στο Θησείο ανά μήνα 1897-2012 

Άλλη μια φορά το καλοκαίρι έχει την τιμητική του στις υψηλότερες μέσες μέγιστες οι οποίες όλες έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια.Τιμή ρεκόρ στο Θησείο είναι οι 36,9 βαθμοί τον περασμένο Ιούλιο. Οι πολύ αυξημένες τιμές τα τελευταία καλοκαίρια φαίνοντε και παρακάτω στο σχήμα 6.

Σχήμα 6. Θερινό τρίμηνο 1983-2012 Αθήνα-Λάρισα.

Εξετάζοντας τα αρχεία των 2 ίδιων κλασικών κλωβών στην Αθήνα και τη Λάρισα σε βάθος χρόνου των τελευταίων 30 ετών ,κατά το παράδειγμα 30 ετιών που ορίζει ως αξιόπιστο χρονικό διάστημα ανάλυσης δεδομένων ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός ,βλέπουμε πόσο πολύ έχουν αυξηθεί οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες τα καλοκαίρια. Σε σχέση με τη Λάρισα βλέπουμε πως η Αθήνα πλέον τα τελευταία 30 έτη παρουσιάζει συστηματικά μεγαλύτερες μέσες μέγιστες κατά μέσο όρο το θερινό τρίμηνο.Ακόμα πιο σημαντικές διαφορές στις θερινές μέσες μέγιστες θερμοκρασίες μπορούμε να δούμε μεταξύ του κλασικού κλωβού της Νέας Φιλαδέλφειας στην Αθήνα και της Λάρισας για τη χρονοσειρά 1981-2010 (σε νεότερο άρθρο μας θα μιλήσουμε διεξοδικά για ολόκληρη τη χρονοσειρά αυτή στη Νέα Φιλαδέλφεια από την ΕΜΥ).

 Σχήμα 7. Οι ψυχρότεροι μήνες στο Θησείο σε μέση θερμοκρασία (απλή).

Σε ότι αφορά τους ψυχρότερους μήνες παρατηρούμε πως ο Φλεβάρης του 1929 παρουσιάζει τη χαμηλότερη απλή μέση μηνιαία θερμοκρασία με 6,18 βαθμούς ενώ οι φόρμουλες του Ε.Α.Α τον δίνουν με 6,20 βαθμούς.Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει ξανά στον Φλεβάρη του 1891 με μια μέση απλή στους 5,51 βαθμούς ενώ οι φόρμουλες του Ε.Α.Α τον δίνουν με 5,54 βαθμούς.

Σχήμα 8. Οι θερμότεροι μήνες στο Θησείο σε μέση θερμοκρασία (απλή)

 Σε ότι αφορά τους θερμότερους μήνες ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στον περασμένο Ιούλιο ο οποίος έσπασε όλα τα ρεκόρ με 31,7 βαθμούς μέση μηνιαία απλή θερμοκρασία.Θεωρούμε μάλιστα πως αυτή η μέση μηνιαία θερμοκρασία είναι ίσως η υψηλότερη που έχει σημειωθεί στην Ευρώπη από σταθμούς που βρίσκοντε στην εποπτεία του ΠΜΟ.

Σχήμα 9. Τα 10 ψυχρότερα έτη στο Θησείο σύμφωνα με τη μέση ετήσια θερμοκρασία (απλή) για τη περίοδο 1897-2012.

Παρατηρούμε πως τα ψυχρότερα έτη που έχουν σημειωθεί ποτέ στην Αθήνα είναι στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.Το ψυχρότατο 1907 περνάει στην ιστορία ως το ψυχρότερο έτος στην Αθήνα με μια απλή μέση ετήσια θερμοκρασία κάτω από 17 βαθμούς στους 16,93 και μαζί με το 1911 είναι τα μοναδικά έτη στην Αθήνα με μέση ετήσια θερμοκρασία κάτω από 17 βαθμούς.Να σημειώσουμε φυσικά πως σύμφωνα με τις φόρμουλες του Ε.Α.Α το 1907 δίνεται με μια μέση ετήσια θερμοκρασία στους 17,01 βαθμούς ενώ το 1911 με 17,05 βαθμούς Κελσίου.

Σχήμα 10. Τα 10 θερμότερα έτη στο Θησείο σύμφωνα με τη μέση ετήσια θερμοκρασία (απλή) για τη περίοδο 1897-2012.

Άλλη μια φορά βλέπουμε το μοτίβο θέρμανσης τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα με το 2010 να είναι μακράν το θερμότερο έτος στη σύγχρονη μετεωρολογική ιστορία της Αθήνας με 20,15 βαθμούς Κελσίου μέση ετήσια θερμοκρασία. Εντυπωσιακό είναι και το περασμένο έτος με 19,99 βαθμούς μέση ετήσια θερμοκρασία.

  Σχήμα 11. Απόλυτες θερμοκρασίες για τον 20ο αιώνα στο Θησείο.

Σε ότι αφορά τους μέσους όρους των παραμέτρων των απόλυτων θερμοκρασιών παρατηρούμε για τον 20ο αιώνα ένα εύρος από τους 0,7 βαθμούς τον  Ιανουάριο μέχρι τους 38 βαθμούς τον Ιούλιο.

Υετός

Όπως αναφέραμε νωρίτερα η χρονοσειρά του υετού στο Θησείο έχει ομογενοποιηθεί από το 1899. Παρακάτω παρουσιάζουμε συνοπτικά τα δεδομένα υετού στην Αθήνα από το 1899 μέχρι το 2012.

 Σχήμα 12.Υετός στο Θησείο 1899-2012

 Όπως παρατηρούμε η μέση ετήσια βροχόπτωση στην Αθήνα τα περασμένα 114 έτη διαμορφώνεται στα 399,43 χιλιοστά.Πιο υετοφόρος μήνας ο Δεκέμβριος με 70,95 χιλιοστά και πιο άνoμβρος ο Ιούλιος με μόλις 5,93 χιλιοστά μέση τιμή.

 Σχήμα 13.Μεγαλύτερος υετός ανά μήνα στο Θήσειο 1899-2012.

Μακράν πιο υετοφόρος μήνας στην Αθήνα ήταν ο Οκτώβριος του 1955 με 260,9 χιλιοστά με δεύτερο στην μηνιαία κατάταξη τον Δεκέμβριο του 2002 με 235,8 χιλιοστά.

Σχήμα 14.Μικρότερος υετός ανά μήνα στο Θήσειο 1899-2012.

Για ευνόητους λόγους οι άνυδροι καλοκαιρινοί μήνες δεν παρουσιάζοντε ανά έτος. Εντύπωση προκαλεί πάντως το 1924 όπότε και τον Απρίλιο, Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο δεν είχε βρέξει καθόλου στην Αθήνα (!).

Σχήμα 15.Τα 10 πιο υετοφόρα έτη στο Θήσειο 1899-2012.

Εντυπωσιακό  ως γνωστό το 2002 με 987,3 χιλιοστά, τιμή κατά πολύ υψηλότερη του στατιστικά αναμενόμενου για μια πόλη με τόσο ξηρό κλίμα όπως η Αθήνα.Μόνο το 1955 και το 1910 κατάφεραν να πιάσουν πάνω από 600 χιλιοστά και κλείνουν την τριάδα των πιο υετοφόρων ετών στο Θησείο.

Σχήμα 16.Τα 10 πιο άνομβρα έτη στο Θήσειο 1899-2012.

Εντυπωσιακά το 1989 με μόλις 150,6 χιλιοστά και το 1990 με 199,3 χιλιοστά και παράλληλα τα μοναδικά έτη που σημειώνουν υετό κάτω των 200 χιλιοστών.

H τελευταία 30ετία

Εξετάζοντας τα τελευταία 30 χρόνια στην Αθήνα ,δηλαδή από το 1983 ως το 2012, παρατηρούμε την εντυπωσιακή άνοδο στις μέσες θερμοκρασίες σε σχέση με όλο το αρχείο του Θησείου.Παρακάτω στο σχήμα 17 βλέπουμε αναλυτικά τις τιμές.

 Σχήμα 17. Κλιματικά δεδομένα Θησείου 1983-2012 (διορθωμένα)

Παρατηρούμε πως το θερμό πεντάμηνο Μάιος-Σεπτέμβριος έχει εντυπωσιακή άνοδο σε όλες τις μέσες θερμοκρασίες σε σχέση με όλο το αρχείο.Εντύπωση φυσικά προκαλούν  οι θερινές μέσες θερμοκρασίες οι οποίες όπως αναφέραμε έχουν ξεφυγεί πολύ προς τα πάνω τα τελευταία χρόνια.

 Φυσικά δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως η αστική θερμονησίδα στο κέντρο της Αθήνας ειδικά τις καλοκαιρινές νύχτες ίσως συμβάλει στις τόσο αυξημένες μέσες ελάχιστες ενώ η επίπτωση της στις θερινές μέσες μέγιστες θεωρήται αμελητέα (Founda et al 2009). Το γεγονός ότι το κέντρο της Αθήνας τα τελευταία 30 χρόνια ξεπερνά τους  18,8 βαθμούς μέση ετήσια θερμοκρασία είναι κάτι πρωτοφανές ως κλιματική τιμή για το σταθμό του Θησείου.Πάντως αισθητά μικρότερη είναι η αύξηση των μέσων θερμοκρασιών κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

*θερμές ευχαριστίες στην ερευνήτρια κ.Ηρώ Εμμανουήλ για τη παροχή των στοιχείων και για τη βοήθεια σύνθεσης της χρονοσειράς καθώς και του εντοπισμού των θερμοκρασιακών biases

Επιμέλεια άρθρου: Αλέξανδρος Νασιάκος ,Ερασιτέχνης Μετεωρολόγος- Ερευνητής. 

Για το Meteoclub.gr

ΠΗΓΕΣ

- Μηνιαία μετεωρολογικά δελτία Ε.Α.Α

-Κλιματικά δελτία Ε.Μ.Υ

- Founda D, Kambezidis HD, Petrakis M, Zerefos C (2007) Removal of a discontinuity in the air temperature record of NOA due to instrumental change. Institute for Environmental Research & Sustainable Development,NOA, Techn. ReportNo 2/2007 (in Greek)

- Founda D., Kambezidis H.D., Petrakis M., Zanis P. and Zerefos C. (2009): A correction of the recent air temperature record at the historical meteorological station of the National Observatory of Athens (NOA) due to instrument change. Theor. Appl. Climatol. 97, 385-389.

- Repapis CC, Philandras CM, Kalabokas PD, Zanis P, Zerefos CS (2007) Is the last years abrupt warming in the National Observatory of Athens records a climate change manifestation? Global Nest 9:107–116

- WMO (1983) Guide to climatological practices. WMO No. 100,Geneva

Κρύο ή πολύ, πολύ κρύο;

Κλιματικά δεδομένα Θησείου χρονοσειράς 1981 -2010

 

 

Άποψη του κτιρίου του ΕΑΑ να δεσπόζει στο Λόφο Νυμφών.

 

Η παρακάτω ανάλυση αποσκοπεί στη παρουσίαση των κλιματικών δεδομένων του μετεωρολογικού σταθμού του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Θησείο για τη περίοδο 1981-2010. Κατά το παράδειγμα των 30ετών χρονοσειρών του NOAA και του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού σε αυτό το άρθρο μπορείτε να βρείτε μια πρώτη προσπάθεια για αξιολόγηση των πιο πρόσφατων κλιματικών δεδομένων για την Αθήνα.

 

 

Ήδη μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2011 οι περισσότεροι φορείς μετεωρολογίας στην αναπτυγμένη Δύση (και αλλού) προχώρησαν στη κατασκευή και ελεύθερη δημοσίευση της νεότερης χρονοσειράς κλιματικών δεδομένων η οποία αφορά τη περίοδο 1981-2010.

 

 

 

Λίγα λόγια για το σταθμό του Θησείου

 

Ο σταθμός στο Θησείο αποτελεί τον αρχαιότερο σταθμό σε λειτουργία στην Ελλάδα, τα Βαλκάνια και ολόκληρη τη  Νοτιοανατολική Ευρώπη. Διαθέτει ένα από τα πιο εξαντλητικά και πλούσια αρχεία μετεωρολογικών δεδομένων παγκοσμίως και θεωρείται ο σταθμός κλειδί για τη μελέτη της κλιματολογικής συμπεριφοράς της Αθήνας.Σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών παρατηρήσεις τυπικών μετεωρολογικών παραμέτρων πραγματοποιούνται στο σταθμό του Θησείου (του οποίου ο περιβάλλοντας χώρος δεν έχει μεταβληθεί), σε συνεχή βάση από το 1858.Ο σταθμός βρίσκεται στο λόφο Νυμφών απέναντι από την Ακρόπολη σε υψόμετρο 107 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας και παραμένει στο ίδιο ακριβώς σημείο από το 1897 μέχρι σήμερα. Πρόκειται για κλασικό κλωβό ,σταθμός κατασκευής  Stevenson screen, ο οποίος πληροί όλα τα κριτήρια σύμφωνα με  τα οριζόμενα από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO 1983) για τις σωστές μετεωρολογικές καταγραφές ,με αριθμό διαπίστευσης 16714.

 

Τα στοιχεία του σταθμού αξιοποιούνται σε εθνικό επίπεδο από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών το οποίο με τη σειρά του τα μεταβιβάζει στην Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία ώστε να δωθούν τέλος στον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό.Διεθνώς ο σταθμός επικοινωνήται με το όνομα ‘‘Αthens Observatory’’ ή ‘‘Athinai Observatory’’.

 

 

 

Παρουσίαση χρονοσειράς

 

 

Η προσπάθεια για την ανάλυση των δεδομένων έγινε σε 3 στάδια. Αρχικά είχαμε τη συλλογή των στοιχείων (raw data) . Στην συνέχεια και ύστερα από εκτενή μελέτη των στοιχείων και της διεθνούς βιβλιογραφίας για το σταθμό του Θησείου προχωρήσαμε στη μερική σύνθεση της χρονοσειράς.Τέλος παρουσιάζουμε στους παρακάτω πίνακες τόσο τα στοιχεία (raw data) as is όσο και το τελικό αποτέλεσμα ύστερα από τις διορθώσεις κατά Founda et al (2009).

 

 

  

Σχήμα 1. Κλιματικά δεδομένα θερμοκρασίας  περιόδου 1981- 2010 για το Θησείο (διορθωμένα-τελικά)

 

 

Στο σχήμα 1 μπορείτε να βρείτε τις μέσες μέγιστες και ελάχιστες θερμοκρασίες ανά μήνα καθώς και την μέση μηνιαία θερμοκρασία (απλή) κατά το παράδειγμα των χρονοσειρών του NOAA. Σκοπός της παρουσίασης της απλής μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας είναι η κατά το καλύτερο δυνατό συγκρισιμότητα των στοιχείων με εκείνα άλλων διεθνών σταθμών.Παρακάτω μπορείτε να βρείτε αυτούσια τα στοιχεία για τη περίοδο 1981-2010.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Σχήμα 2.Raw data θερμοκρασίας 1981-2010

 

Για λόγους σύγκρισης στο επόμενο σχήμα δίνουμε τα κλιματικά δεδομένα της περιόδου 1971-2010 όπως αυτά έχουν δημοσιευθεί από το ΕΑΑ.

 

 

 

 Σχήμα 3.Κλιματικά δεδομένα Θησείου 1971-2000

 

Όπως βλέπουμε οι χειμερινοί μήνες παραμένουν σχετικά σταθεροί στις τιμές τους ενώ η μεγαλύτερη διαφορά παρατηρήται στους καλοκαιρινούς μήνες. Επόμενο φυσικά ύστερα από τα καυτά καλοκαίρια που έχουμε ζήσει στην Αθήνα τα τελευταία χρόνια.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Σχήμα 4.Βροχόπτωση ανα έτος 1981-2010

 

 

Στα παραπάνω στοιχεία βροχόπτωσης βλέπουμε ότι ένα εντυπωσιακό 2002 δεσπόζει με σχεδόν 1000 χιλιοστά ενώ στην αντίπερα όχθη το 1989 με μόλις 150 χιλιοστά.Το ιδιαίτερο στη χρονοσειρά του 1981-2010 είναι πως συναντάμε ταυτόχρονα τόσο το  πιο υετοφόρο όσο και το πιο ξηρό έτος που έχει υπάρξει από τότε που ολόκληρη η χρονοσειρά του Θησείου έχει ομογενοποιηθεί για τη βροχόπτωση (1899).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Σχήμα 5. Βροχόπτωση ανα έτος 1971-2000

 

 Συγκριτικά με τη μέση ετήσια βροχόπτωση της περιόδου 1981-2010 η αμέσως προηγούμενη χρονοσειρά του 1971-2000 εμφανίζει κατά 20 χιλιοστά μικρότερη μέση τιμή.Πολύ μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα στοιχεία συνεχόμενων ημερών χωρίς βροχή στο σταθμό του Θησείου τα οποία βλέπετε παρακάτω ενδεικτικά για 20 έτη.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Σχήμα 6.Αριθμός συνεχόμενων ημερών ανομβρίας 1981-2000

 

 

Αρκετοί μεγαλύτεροι σε ηλικία θυμόμαστε καλά την τραγική ανομβρία του 1993 καθώς και την εμπλοκή της επίσημης πολιτείας στο ζήτημα με σκοπό την ανακούφιση  των επιπτώσεων στο γενικό πληθυσμό από την έντονη ξηρασία.Όπως βλέπετε παραπάνω το 1993 σημείωσε 170 συνεχόμενες ημέρες χωρίς βροχή.Μάλιστα για αυτή τη περίοδο ο σταθμός του Θησείου δεν είχε αναφέρει ούτε καν ίχνη (traces) βροχής κάτι που είναι ανεπανάληπτο στη νεότερη μετεωρολογική ιστορία της Αθήνας και ταυτόχρονα αποτελεί ρεκόρ συνεχόμενων ημερών χωρίς υετό από το 1899.

 

Φυσικά αυτό δεν είναι τίποτα μπροστά στο Ευρωπαικό ρεκόρ συνεχόμενων ημερών ανομβρίας που κατέχει το αεροδρόμιο της Ρόδου με 209 συνεχόμενες ημέρες χωρίς επίσης ίχνος βροχής κατά τη διάρκεια του 1971.Ενδεικτικά μια από τις ξηρότερες περιοχές της Ευρώπης ,η πόλη της Αλμέριας στη νότια Ισπανία ,δε έχει ξεπεράσει ποτέ  από τότε που υπάρχουν μετρήσεις τις 190 συνεχόμενες ημέρες χωρίς βροχή.

 

 

 

 

Λίγα λόγια για τα στοιχεία ανά μήνα (χωρίς αναφορά σε φαινόμενα)

 

 

 

Ιανουάριος :  Η δεκαετία  του 1980 μπαίνει στο Θησείο με ένα ψυχρότατο 1981 καθώς εκείνος ο Ιανουάριος ήταν ο ψυχρότερος της νέας χρονοσειράς του Θησείου για τη περίοδο 1981-2010  με μια μέση μέγιστη θερμοκρασία στους 10.39 βαθμούς και μια μέση ελάχιστη στους 4.53. Ακολουθεί ένα 1989 με μέση μέγιστη τους 12.13 και μέση ελάχιστη στους 4.76 και το 1990 και 1991 με μέση μέγιστη τους 12.62 και 12.17 αντίστοιχα.Επίσης για τη τελευταία 30ετία ξεχωρίζουν θερμοκρασιακά ακόμα ο Ιανουάριος του 1996 με 10.74 μέση μέγιστη,το 2000 με 10.91 ,το 2006 με 10.8 και φυσικά ο περσινός Γενάρης με 11 βαθμούς μέση μέγιστη και 4.80 μέση ελάχιστη

 

 

Φεβρουάριος: Οι ψυχροί Φλεβάρηδες της νέας χρονοσειράς ήταν εκείνος του 1993 (11.02 μέση μέγιστη- 4.39 μέση ελάχιστη) και εκείνος του 1983 ( 11.46- 4.10).Ο ψυχρότερος ήταν εκείνος του 2003 και μάλιστα ήταν ο   ένας από τους δυο μοναδικούς μήνες με μονοψήφια μέση μέγιστη  σε όλη τη χρονοσειρά η οποία διαμορφώθηκε μόλις στους 9.1 και με μια χαρακτηριστική μέση ελάχιστη μόλις στους 3.6 τιμή η οποία και είναι από τις χαμηλότερες μέσες ελάχιστες από το 1897. Εντυπωσιακά ζεστός ο Φεβρουάριος του 2002 με μέση μέγιστη στους 17.5 βαθμούς.

 

 

Μάρτιος: Aναμφισβήτα ο Μάρτης του 1987 αποτελεί τον ψυχρότερο Μάρτιο της χρονοσειράς με μια εντυπωσιακή μέση ελάχιστη για τα δεδομένα ανοιξιάτικου μήνα μόλις στους 4.32 βαθμούς.Στην αντίπερα όχθη ο Μάρτιος του 2001 σημείωσε μια μέση μέγιστη της τάξεως των 21.2 βαθμών και ήταν ο θερμότερος Μάρτης όλων των εποχών με την τιμή ρεκόρ των 28.9 να σημειώνεται στο Θησείο και μόλις 7.5 χιλιοστά βροχής. Άνομβρος ο Μάρτιος του 1990 με μόλις 0.1 mm (!)

 

 

Aπρίλιος:  Αρκετά ψυχρός για τα δεδομένα Απριλίου εκείνος του 1997 (17.44 μέση μέγιστη- 8.89 μέση ελάχιστη) ενώ αρκετά θερμός ο Απρίλιος του 1989  (23.54 μέση μέγιστη- 13.37 μέση ελάχιστη).

 

 

Μάιος: Καλοκαιρινός ο Μάης του 2003 με την υψηλότερη μέση μέγιστη από το 1897 στους 29.3 ενώ 36.7 βαθμοί καταγράφηκαν στο Θησείο στις αρχές εκείνου του Μάη και στο τέλος του Μάη του 1994.

 

 

Ιούνιος: Tην υψηλότερη θερμοκρασία όλων των εποχών στο Θησείο με 44.8 βαθμούς καταγράφει ο Ιούνιος του 2007 ενώ στους 33.9 μέση μέγιστη Ιουνίου κλείνει ο Ιούνιος του 2003 (η μεγαλύτερη μέση μέγιστη όλων των εποχών).

 

 

Ιούλιος: Mπαράζ θερμών Ιουλίων τη τελευταία δεκαετία στην Αθήνα με υψηλότερη μέση μέγιστη της χρονοσειράς εκείνη του 2007 με 36.5 βαθμούς (ξεπεράστηκε το 2012 με 36.9 μέση μέγιστη Ιουλίου και ρεκόρ όλων των εποχών από άποψη μέσης μέγιστης καλοκαιρινού μήνα).Αποτέλεσμα οι 34 βαθμοί ως μέση μέγιστη Ιουλίου για όλη τη χρονοσειρά (ενδεικτικά ο σταθμός της Λάρισας από ΕΜΥ για την ίδια περίοδο έχει μέση μέγιστη  μόλις τους 33.4 βαθμούς).Mάλιστα αυτό το μπαράζ θερμών Ιουλίων ειδικά τα τελευταία 20 χρόνια συνέβαλε καθοριστικά ώστε η μέση μέγιστη Ιουλίου όλης της χρονοσειράς 1897-2012 να εκτοξευτεί στους 33 βαθμούς.Εντυπωσιακό είναι επίσης ότι την τελευταία φορά που ο σταθμός στο Θησείο σημείωσε κάτω από 33 βαθμούς μέση μέγιστη Ιουλίου ήταν πριν από 21 χρόνια (!).

 

 

Αύγουστος : Άλλο ένα μπαράζ θερμών Αυγούστων τη τελευταία δεκαετία με τον Αύγουστο του 2006 να κατέχει το ρεκόρ υψηλότερης μέσης μέγιστης Αυγούστου από το 1897 με 36.4 βαθμούς ενώ αφόρητος και ο Αύγουστος του 2010 με μέση μέγιστη τους 36.2 και μέση ελάχιστη τους 26.2 (υψηλότερη μέση ελάχιστη Αυγούστου από το 1897).

 

 

Σεπτέμβριος:  Πραγματικά καλοκαιρινός ο Σεπτέμβριος του 1994 με μια μέση μέγιστη στους 33.21 και μια μέση ελάχιστη στους 22.29 βαθμούς και ο θερμότερος της χρονοσειράς.

 

 

Οκτώβριος: Ο θερμότερος Οκτώβρης της χρονοσειράς ήταν εκείνος του 1981 με μέση μέγιστη στους 26.78 και μέση ελάχιστη τους 17.69 ενώ ο ψυχρότερος εκείνος του 1995 με μέση μέγιστη μόλις τους 20.94 βαθμούς.

 

 

Νοέμβριος: Πολύ θερμός για τα δεδομένα Νοεμβρίου ήταν ο Νοέμβριος του 2010 με μέση μέγιστη στους 21.9 βαθμούς και ταυτόχρονα τη δεύτερη υψηλότερη μέση μέγιστη από το 1897 (μετά τους 23.0 του 1926).Ψυχρός ο Νοέμβριος του 1995 με μέση μέγιστη μόλις τους 15.58 βαθμούς και μέση ελάχιστη τους μόνο στους 9.4 βαθμούς.

 

 

Δεκέμβριος: Εντυπωσιακά ψυχρός ο Δέκεμβριος του 1991 και ταυτόχρονα ο δεύτερος μήνας με μονοψήφια μέση μέγιστη σε όλη τη χρονοσειρά στους 9.92 βαθμούς και μέση ελάχιστη στους 4.68. Εντυπωσιακά υετοφόρος ο Δεκέμβριος του 2002 με 235.8 χιλιοστά (!)

 

Μέση ετήσια: H μέση ετήσια θερμοκρασία (απλή) στο κέντρο της Αθήνας για τη περίοδο 1981-2010 διαμορφώνεται στους 18.75 βαθμούς Κελσίου.Μια αξιόλογη άνοδος σε ετήσιο επίπεδο η οποία συνήθως στο κέντρο της Αθήνας διαμορφωνόταν παραδοσιακά κοντά στους 18 βαθμούς (μερικές χρονοσειρές λίγο κάτω από 18 βαθμούς ενώ άλλες λίγο πάνω από 18 βαθμούς).Το ψυχρότερο έτος στη χρονοσειρά είναι το 1991 με 17.66 βαθμούς μέση ετήσια ενώ το θερμότερο το 2010 με 20.15 βαθμούς.Η Αθήνα έτσι  φαίνεται πως είναι η θερμότερη πρωτεύουσα του Ηπειρωτικού κορμού της Ευρώπης και γενικότερα αποτελεί τη θερμότερη πρωτεύουσα στη γεωγραφική Ευρώπη για αυτή τη χρονοσειρά.

 

 

  

 

*θερμές ευχαριστίες στην ερευνήτρια κ.Ηρώ Εμμανουήλ για τη παροχή των στοιχείων και για τη βοήθεια σύνθεσης της χρονοσειράς καθώς και του εντοπισμού των θερμοκρασιακών biases

 

 

 

 

 

Επιμέλεια άρθρου: Αλέξανδρος Νασιάκος ,Ερασιτέχνης Μετεωρολόγος- Ερευνητής. 

Για το Meteoclub.gr

 

• Διαβάστε επίσης το δεύτερο μέρος της έρευνας εδώ

 

 

 

 

 

ΠΗΓΕΣ

- Μηνιαία μετεωρολογικά δελτία ΕΑΑ

 

- Founda D, Kambezidis HD, Petrakis M, Zerefos C (2007) Removal of a discontinuity in the air temperature record of NOA due to instrumental change. Institute for Environmental Research & Sustainable Development,NOA, Techn. ReportNo 2/2007 (in Greek)

 

- Founda D., Kambezidis H.D., Petrakis M., Zanis P. and Zerefos C. (2009): A correction of the recent air temperature record at the historical meteorological station of the National Observatory of Athens (NOA) due to instrument change. Theor. Appl. Climatol. 97, 385-389.

 

- Repapis CC, Philandras CM, Kalabokas PD, Zanis P, Zerefos CS (2007) Is the last years abrupt warming in the National Observatory of Athens records a climate change manifestation? Global Nest 9:107–116

 

- WMO (1983) Guide to climatological practices. WMO No. 100,Geneva